Dochodzenie należności od amerykańskich firm
Receivables Investigation in Poland
Dla dochodzenia jakichkolwiek należności od amerykańskich przedsiębiorców, kluczowe znaczenie będzie miała informacja, czy w stosunku do nich została ogłoszona upadłość. Zgodnie z amerykańskim Kodeksem Upadłościowym (Bankruptcy Code) może ona zostać ogłoszona w dwojaki sposób: w trybie Rozdziału 7, prowadzącym do likwidacji majątku upadłego (będącego odpowiednikiem przewidzianej przez polskie prawo upadłości likwidacyjnej) oraz w trybie Rozdziału 11 umożliwiającemu upadłemu reorganizację swoich zobowiązań i w perspektywie na dalsze prowadzenie działalności (co jest odpowiednikiem polskiej upadłości układowej, ogłoszonej m.in. w przypadku Chrysler LLC, Rozdział 11 znajdzie też zastosowanie do upadłości General Motors). W obu przypadkach wierzyciele, co do zasady, nie będą mogli bez zgody sądu podejmować jakichkolwiek działań, w celu dochodzenia zaspokojenia przysługujących im roszczeń. Wobec powyższego szczególne znaczenie będzie miało wzmocnienie swojej pozycji przed ewentualnym ogłoszeniem upadłości amerykańskiego przedsiębiorcy. Zgodnie z przepisami amerykańskiego Jednolitego Kodeksu Handlowego (Uniform Commercial Code UCC), dostawca, który ma uzasadnione wątpliwości, co do możliwości wykonania zobowiązań przez swojego kontrahenta, może w formie pisemnego oświadczenia domagać się od niego ustanowienia zabezpieczenia należytego spełnienia świadczenia. Do czasu uzyskania takiego zabezpieczenia, strona może się wstrzymać ze spełnieniem swojego świadczenia. Alternatywnie, dostawca może spełnić swoje świadczenie, ale już na nowych, szczególnych warunkach dotyczących płatności (na zasadzie przedpłaty, zapłaty przed dostawą czy też zapłaty przy dostawie).
Jeżeli w stosunku do amerykańskiego przedsiębiorcy zostanie ogłoszona upadłość (zarówno likwidacyjna jak i układowa), wierzyciel powinien zgłosić swoje wierzytelności w terminie wyznaczonym przez sąd upadłościowy. Podobnie jak w polskim systemie prawnym również i w systemie amerykańskim istnieje zróżnicowanie na wierzytelności uprzywilejowane podmiotowo lub przedmiotowo, jak również zróżnicowanie ze względu na istnienie lub brak zabezpieczenia rzeczowego wierzytelności. W uprzywilejowanej sytuacji znajdą się m. in. ci dostawcy, którzy dostarczyli upadłemu towar tuż przed ogłoszeniem upadłości. Zgodnie z amerykańską Ustawą o zapobieganiu nadużyciom związanych z upadłością (Bankruptcy Abuse Prevention and Consumer Protection Act of 2005 - BAPCPA), dostawca towaru dostarczonego upadłemu w terminie do 20 dni przed ogłoszeniem upadłości ma pierwszeństwo przed innymi wierzycielami w zakresie odzyskania równowartości dostarczonego towaru.
Ponadto, wierzyciel może, pod pewnymi warunkami, domagać się zwrotu towaru, jeżeli został on wysłany niewypłacalnemu kontrahentowi na kredyt lub w przypadku dostarczenia towaru na szczególnych zasadach dotyczących płatności (przedpłaty, zapłaty przed dostawą czy zapłaty przy dostawie), jeżeli kontrahent zapłacił czekiem bez pokrycia. Prawo odzyskania towaru przysługuje dostawcy zarówno przed jak i po ogłoszeniu upadłości, niezależnie od jej typu. Żeby skorzystać z możliwości odzyskania towaru, w chwili jego otrzymania klient musi być niewypłacalny, a dostawca musi wysłać klientowi żądanie zwrotu towaru w ciągu 10 dni od daty jego dostarczenia. Oczywiście, aby możliwe było żądanie zwrotu towaru, dłużnik musi być w dalszym ciągu w jego posiadaniu, w przeciwnym razie wierzyciel będzie zmuszony do dochodzenia swoich roszczeń w ramach postępowania upadłościowego. Na gruncie prawa amerykańskiego dłużnik ma, w określonych sytuacjach, możliwość uchylenia się od obowiązku zwrotu towaru, m. in. dla skorzystania z tego instrumentu istotne jest, by w chwili wysłania towaru, dostawca nie wiedział o niewypłacalności dłużnika. Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem sądów amerykańskich, wiedza dostawcy o niewypłacalności kontrahenta stanowi podstawę do uchylenia się dłużnika od obowiązku zwrotu towaru.
W przypadku ogłoszenia upadłości wobec amerykańskiego partnera, konieczne staje się ustalenie mocy wiążącej zawartych z upadłym umów. C00o do zasady dłużnik będzie miał pewien okres na zaakceptowanie lub odrzucenie umów, które nie zostały jeszcze w pełni wykonane. Z punktu widzenia ochrony wierzyciela upadłego istotne jest, by bardzo ostrożnie dokonywać wszelkich świadczeń na rzecz upadłego. W szczególności istotne jest ustalenie, do jakiej kategorii wierzytelności zostaną zaliczone wpłaty dokonywane na rzecz upadłego przedsiębiorcy. Jeżeli dokonane nakłady zostaną zaliczone jako wydatki masy upadłości, będzie im przysługiwało pierwszeństwo zaspokojenia przed spłatą jakichkolwiek niezabezpieczonych wierzytelności powstałych przed złożeniem wniosku o ogłoszenie upadłości.
Niezależnie od rodzaju ogłoszonej upadłości prawo amerykańskie daje możliwość szczególnego traktowania roszczeń określonych podmiotowych typów wierzycieli. Sąd upadłościowy może, po spełnieniu pewnych warunków, zezwolić na spłacenie do określonej wysokości części zadłużenia powstałego jeszcze przed złożeniem wniosku o ogłoszenie upadłości w stosunku do np. kluczowych dostawców upadłego. Ponadto, dostawcy, którzy sami mają problemy finansowe mogą, w określonych okolicznościach, uzyskać zaspokojenie swoich roszczeń w przyśpieszonym trybie.
Amerykański Kodeks Upadłościowy umożliwia syndykowi masy upadłości oraz samemu dłużnikowi odzyskanie pewnych płatności uczynionych na rzecz wierzycieli w terminie 90 dni przed ogłoszeniem upadłości, przy czym zakłada się, że w tym czasie dłużnik jest już niewypłacalny. Możliwość odzyskania wskazanych płatności istnieje jedynie wówczas, jeśli dostawca nie może wykazać i uzasadnić wystąpienia przewidzianych prawem przesłanek ochrony, które pozwoliłyby mu na zachowanie otrzymanej płatności. Powyższe uprawnienie dłużnika do dochodzenia zwrotu płatności ograniczone jest szczegółowymi przepisami chroniącymi określone kategorie wierzycieli, którzy otrzymali zapłatę w okresie ostatnich 90 dni przed upadłością. Przykładowo, dłużnik nie będzie mógł domagać się zwrotu płatności, jeżeli została on dokonana jednocześnie z dostawą towaru lub świadczeniem dostawcy. Ochronie podlegają też płatności, jeśli łączna wartość całego towaru, za który została dokonana zapłata, wynosi mniej niż 5000,00 $.